Bu yazımızda Kıdem tazminatı ve kıdem tazminatını hak kazanma şartlarını anlatmaya çalıştık.
1-ÇALIŞAN 4857 SAYILI KANUNA TABİ OLARAK ÇALIŞMALIDIR
4857 Sayılı kanuna tabi çalışmak gerekmektedir. İş Kanunun 4. maddesinde istisnalar sayılmıştır. Örneğin Çıraklar bu istisnaya girdiklerinden kıdem tazminatı alamazlar.
2- ÇALIŞAN TAM BİR YIL ÇALIŞMALIDIR
Çalışan, en az bir yıldır iş yerinde çalışıyor olmalıdır. Başlangıç tarihi fiilen çalışmaya başlanılan tarihtir.
3-KADIN ÇALIŞANIN EVLENMESİ HALİNDE KIDEM TAZMİNATI
Şartları:
3.1-İş yerinde bir yıllık çalışma süresini doldurmak.
3.2-Evlilik tarihinden itibaren bir yıl içerisinde iş akdini fesh etmek.
Not1 : İşçinin birkaç evlilik yapması yukarıdaki şartları sağladığında kıdem tazminatını almaya engel değildir.
Not2: Kadın işçi bu şekilde işten ayrılıp, kıdem tazminatını aldıktan sonra tekrar başka bir iş yerinde çalışabilir. (Hakkın kötüye kullanılması olarak değerlenidirilmez) Fakat evlendiği eşiyle kıdem tazminatını aldıktan sonra boşanıp tekrar evlenirse bu hakkın kötüye kullanılması olur.
4-İŞÇİNİN VEFATI HALİNDE KIDEM TAZMİNATI
4.1- Çalışanın ölümü halinde bile bir senelik çalışma süresinin dolması gerekmektedir. Kıdem Tazminatı vefat eden çalışanın kanuni mirasçılarına ödenir. (Çalışanın intihar etmesi; kusurlu davranışı yüzünden vefat etmemesinin herhangi bir önemi bulunmamaktadır.)
4.2-Vefat eden işçi, işveren yönünden iş sözleşmesinin haklı nedenle feshine imkan sağlayacak bir şekilde vefat etmiş ise Yargıtay bu durumda kıdem tazminatının ödenmeyeceği görüşündedir.
5-ERKEK ÇALIŞANIN ASKERLİK HİZMETİ HALİNDE KIDEM TAZMİNATI
Şartları;
5.1-İş yerinde bir yıllık çalışma süresini doldurmak
5.2-İşten ayrıldığı tarih ile askere gideceği tarih arasında makul bir süre olmalıdır.
6- İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKINI KULLANARAK HAK KAZANDIĞI
4857 sayılı İş Kanunun 24. Md. uyarınca “Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir” ve çalışan kıdem tazminatına hak kazanır.
I. Sağlık sebepleri:
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
III. Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa
6-EMEKLİLİK,YAŞLILIK VEYA MALULLÜK AYLIĞI VEYAHUT TOPTAN ÖDEME ALMAK AMACIYLA FESİH
İş Kanunu m. 14/1-4’e göre iş akdinin işçi tarafından “ bağlı bulundukları kanunla kurulu
kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla” feshedilmesi de kıdem tazminatı hakkının doğmasına yol açmaktadır.
7- EMEKLİLİK İÇİN YAŞ DIŞINDAKİ SİGORTALILIK SÜRESİ VE PRİM ÖDEME GÜN SAYISINI DOLDURANLARIN İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESHİ
İşçinin emeklilik konusunda yaş haddi dışındaki prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi kriterlerini yerine getirmesi durumunda, ( ilgili kuruma başvurup, bir yazı aldıktan sonra ) kendi isteği ile işten ayrılabilir. ve tazminatını alabilir
Not: 506 sayılı kanuna göre en az sigortalılık süresi 15 yıl ve en az prim ödeme gün süresi 3600 gündür.
UYARI: İşveren, 4857 sayılı İş Kanunun 25/2 Md. (İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı) uyarınca çalışanın iş akdini fesh etmiş ise çalışan kıdem tazminatını alamaz.
