1-ÜCRETLENDİRME MODELİ NEDİR ?
İş değerleme ve ücretlendirme yöntemi: İş değerlendirme tabloları, piyasa ücret karşılaştırmaları ve ücret paketi üzerinde yapılan görüşmeler ile birlikte oluşturulan, her pozisyonun ücretini tespit etmek adına, tüm pozisyonların iş etütleri/analizleri ve çeşitli puanlama yöntemlerine göre yapılan, mevcut çalışanların iş gereklilik durumlarına göre değerlendirilen, her pozisyonun iş ücreti oluşturulurken hali hazırda mevcut durumdaki pozisyon ve ücret uyumsuzlukları da tespit edilmesini sağlayan bir çalışmadır.
Piyasa ücret araştırmaları farklı portal, ücret raporları, meslek odası veya dernek gibi kuruluşlardan edinilir veya hazırlanır. Böylece ücret belirlenmesi veya artışlarında objektif bir bakış açısı sağlanır.
Ücret paketinin içine maaş, performansa dayalı prim, evlenen eşler için bir maaş ikramiye, çalışma süresine göre kıdem ikramiyesi vb. ek destekler girmektedir.
2-NE TÜR İŞ DEĞERLEME VE ÜCRETLENDİRME YÖNTEMİ VARDIR HANGİ TÜR YÖNTEM SEÇİLMELİDİR.
İş değerleme konusunda küresel çapta danışmanlık hizmet verenlere göre iş derleme faktörleri genel olarak şunlardır: ”problem çözme, sorumluluk, çalışma şartları, bilgi beceri” olmak üzere 4 bölümdür.
İş değerleme yöntemleri
1-Basit yöntemler: Sıralama yöntemi ve sınıflandırma yöntemi
2-Sayısal yöntemler: Puanlama yöntemi ve faktör karşılaştırma yöntemi
Sıralama yöntemi: İş değerleme yöntemleri arasında en eski basit ve ucuz yöntem olan sıralama yöntemidir. İşler önem derecesine ya da güçlük derecesine göre en yüksekten en düşüğe doğru sıralanır.
Sınıflama yöntemi. bu yöntemde işler çeşitli iş değerleme faktörlerine göre göz önünde bulundurarak önceden belirlenmiş sınıflara göre gruplandırılır.
Yukarıdaki her iki basit yöntem sayıca az çalışan bulunana şirketlerde tercih edilebilir. Sayısal yöntemlere göre daha subjektif yöntemlerdir.
Puanlama yöntemi: Yukarıda sayılan 4 duruma göre (problem çözme, sorumluluk, çalışma şartları, bilgi becer) puanlama değerleri verilir. Puanlamaya göre iş aileleri oluşturulur. Sayıca fazla çalışan bulunan şirketlerde daha çok tercih edilmektedir.
3-İŞ DEĞERLEME VE ÜCRETLENDİRME MODELİ HAZIRLAMANIN AMACI NEDİR
Şirket içinde ücret adaletinin sağlanması; Eşit işe, eşit ücret ;Performansa göre ücret artışı ve yükselmenin sağlanması; İşlere ilişkin yetkilerin, sorumlulukların ve çalışanlar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi olarak sayılabilir.
Not: İş değerlendirme ve yönetim modeli hem içsel hem de dışsal faktörlere bağlıdır. yani Şirket içerisinde uygun bir değerleme yapılmaya müteakip oluşturulan iş ailesi grupları ve verilecek ücret dışsal olarak yani piyasa değerleri de uyumlu olmalıdır. Aksi takdirde yapılan çalışmanın bir anlamı ve faydası olmayacaktır.
Şimdi yukarda anlattığımız konuyu bir örnek üzerinden açıklamaya çalışalım:
Şirkette değerleme ve ücretlendirme modeli şayet yok ise, her işe alınan için somut nesnel bir ilk işe başlatma ücreti de olmayacaktır. Tamamen günün koşullarına, kişiye göre, yöneticinin hiç bir bilimsel kritere dayanmayan belirlemelerine göre subjektif bir ücret belirlenecektir.
Diğer olumsuz bir durum ise çok riskli ve ağır bir işte çalışanla, görece risksiz, rahat bir işte çalışan aynı ücreti alır ise bu da ağır işi yapanda olumsuz bir geri dönüşü olacaktır. Çok riskli ve ağır işte çalışıp az ücret yada eşit ücret alan çalışan o işte çalışmamak, bölüm değiştirme talepleri, işten ayırılma isteği, verimsiz çalışma gibi bir sürü olumsuz sonuçları doğuracaktır.
Kaynakça
S. Gürbüz (2019) syf 272 İnsan Kaynakları Yönetimi Teori, Araştırma ve Uygulama, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
